Kultura i sztuka jako fundament tożsamości Regionu Morza Bałtyckiego. 90 urodziny estońskiego kompozytora Arvo Pärt

Polska Prezydencja w Radzie Państw Morza Bałtyckiego to doskonała okazja także do poszukiwań korzeni i tożsamości Regionu Bałtyku.

Kiedy rozmawiamy o Regionie Bałtyku, nasza uwaga często koncentruje się na transformacji energetycznej i bezpieczeństwie. W BETI prowadzimy jednak także dyskusję o tożsamości kulturowej Bałtyku i bogactwie sztuki, które tworzą niepowtarzalność bałtyckich krajobrazów.

Tożsamość Bałtyku to nie tylko przestrzeń gospodarcza i energetyczna – to również muzyka i artyści. Region Morza Bałtyckiego jest obszarem kultury, a szczególnie muzyki, która od wieków kształtuje jego wyjątkowy charakter. Dlatego przy opracowywaniu strategii czy projektów rozwojowych w transformacji energetycznej i Climate Tech warto sięgnąć także do źródeł kultury i tradycji regionu.

Muzyka Bałtyku

Każdy, kto planuje wizytę w Tallinnie, powinien odwiedzić Arvo Pärt Centre, położone w sosnowym lesie nad brzegiem Bałtyku. To niemal mistyczne miejsce, gdzie zapach sosen i szum fal łączą się z muzyką legendarnego kompozytora Arvo Pärta.

Centrum zostało założone w 2010 roku w Laulasmaa przez rodzinę kompozytora. Początkowo mieściło się w prywatnym domu przekształconym w archiwum o nazwie Aliina. W kontekście muzyki Pärta nazwa ta symbolizuje nowe początki – to właśnie utwór fortepianowy Für Alina z 1976 roku stanowił punkt zwrotny w jego twórczości i początki słynnego stylu tintinnabuli. W pierwszych latach działalności Centrum koncentrowało się na budowaniu i organizacji archiwum oraz tworzeniu cyfrowego systemu informacyjnego.

Dziś Arvo Pärt Centre to nie tylko unikatowa sala koncertowa, lecz także miejsce konferencji i spotkań kultury narodów Bałtyku – symboliczna przestrzeń dialogu sztuki i tożsamości regionu.

Arvo Pärt kończy dziś 90 lat – a świat słucha.

Od Tallina do Tokio, od watykańskich list do sal koncertowych w Wenecji – muzyka Arvo Perta nadal porusza serca, umysły i całe orkiestry. Jest nie tylko najbardziej znanym estońskim kompozytorem  – jest jednym z najczęściej wykonywanych żyjących kompozytorów na świecie.

W tym roku Estonia świętuje Jego 90. urodziny wydarzeniami w całym kraju. I oczywiście wiele z nich odbywa się w Tallinie – gdzie wielowiekowe kościoły, sale koncertowe, muzea sztuki, a nawet dawne fabryki służą jako odpowiednie sceny dla jego ponadczasowego brzmienia.

Głębia takich dzieł jak Tabula Rasa niesie w sobie ducha mistyki Bałtyku, a Spiegel im Spiegel (Lustro w lustrze) jest jak zaproszenie do estońskiego klimatu i tożsamości krajobrazu nadmorskiego.

Spotkanie muzyczne narodów Bałtyku

Doskonałą okazją, by doświadczyć tej przestrzeni, będzie koncert 27 września w Arvo Pärt Centre w wykonaniu Łotewskiego Chóru Radia.

Łotewski Chór Radia to profesjonalny zespół założony w 1940 roku przez legendarnego łotewskiego dyrygenta Teodorasa Kalniņša, który prowadził go aż do śmierci w 1962 roku. Po kolejnych dyrygentach, od 1992 do 2023 roku, funkcję głównego dyrygenta i dyrektora artystycznego pełnił Sigvards Kļava. Od 2024 roku kierownictwo artystyczne chóru objął Kaspars Putniņš. Rdzeń zespołu tworzy 25 śpiewaków, a jego skład dostosowywany jest do repertuaru – od kameralnego ansamblu wykonującego muzykę dawną po chór liczący kilkadziesiąt osób przy większych dziełach.

Wnioski dla rozwoju regionu

Przykłady takie jak Arvo Pärt Centre pokazują, że kultura i sztuka są integralnym elementem rozwoju Regionu Morza Bałtyckiego. Tak jak transformacja energetyczna i Climate Tech wyznaczają kierunki przyszłości gospodarczej, tak sztuka i muzyka budują tożsamość, spójność i wrażliwość społeczną.

• Kultura i sztuka są równie ważnym filarem rozwoju regionu jak energetyka czy gospodarka.
• Tożsamość Bałtyku budowana jest zarówno przez wspólne projekty infrastrukturalne, jak i przez muzykę, sztukę i krajobrazy.
• Integracja polityk rozwojowych powinna uwzględniać kulturę jako zasób strategiczny.
• Instytucje kultury, jak Arvo Pärt Centre, mogą pełnić rolę regionalnych hubów dialogu, współpracy i wspólnej narracji dla całego Regionu Morza Bałtyckiego.

Bałtyk to przestrzeń, w której energia i kultura przenikają się, tworząc fundament zrównoważonego rozwoju całego regionu.

na zdjęciu: Arvo Pärt