Województwa nadmorskie wobec wyzwań energetycznych i priorytetów Polskiej Prezydencji w RPMB

12 sierpnia 2025r, w Urzędzie Marszałkowskim odbyło się spotkanie konsultacyjne „Województwa nadmorskie wobec wyzwań energetycznych i priorytetów Polskiej Prezydencji w RPMB”. Przedstawiciele samorządów, biznesu, nauki i wojska dyskutowali o bezpieczeństwie i transformacji energetycznej oraz o wyzwaniach związanych z prezydencją w Radzie Państw Morza Bałtyckiego.

W Sali Herbowej Urzędu Marszałkowskiego spotkało się kilkudziesięciu przedstawicieli samorządu, a także biznesu i świata nauki. Nie zabrakło również osób związanych z władzą centralną i wojskiem. Spotkanie, które odbyło się z inicjatywy samorządu województwa pomorskiego oraz Bałtyckiego Instytutu Transformacji Energetycznej (BETI) i współpracy z Fundacją na rzecz Energetyki Zrównoważonej (FNEZ) miało odpowiedzieć na pytanie, jak powinna wyglądać prezydencja w Radzie Państw Morza Bałtyckiego w kontekście interesów regionu – terenów województw pomorskiego, zachodniopomorskiego oraz warmińsko-mazurskiego.

• Trzy nadmorskie regiony powinny wspólnie mówić i proponować konkretne działania, które będą wspierać polską prezydencję. Dlaczego to tak ważne? Bo coraz więcej kluczowych dla nas spraw ma wymiar ponadregionalny – podkreślał Mieczysław Struk, marszałek województwa pomorskiego.

Polska przejmuje stery na Morzu Bałtyckim

1 lipca Polska przejęła Prezydencję w Radzie Państw Morza Bałtyckiego od Estonii. W skład Rady wchodzą kraje bałtyckie, kraje skandynawskie, Polska, Niemcy oraz Komisja Europejska. Dla Regionu Pomorza rozumianego jako makroregion od Świnoujścia i Szczecina, przez Trójmiasto, po Elbląg to przełomowy moment. Prezydencja otwiera przestrzeń dla zaprezentowania wspólnotowej, długoterminowej strategii rozwoju Pomorza w kontekście bałtyckim, europejskim i globalnym.

• Bałtycki Instytut Transformacji Energetycznej przedstawił na spotkaniu konkretne propozycje inicjatyw, które rząd RP (we współpracy z partnerami z państw regionu bałtyckiego) mógłby wnieść do agendy Prezydencji w poszczególnych filarach aby przyspieszyć transformację energetyczną państw Regionu Bałtyckiego, zbudować bezpieczną bałtycką infrastrukturę energetyczną i przemysłową oraz konkurencyjny łańcuch dostaw, zwiększyć korzyści gospodarcze dla regionu i społeczności poprzez tworzenie nowych miejsc pracy i nowoczesnej, zielonej gospodarki, a także aby wzmocnić pozycję Polski i Pomorza jako lidera rozwoju gospodarczego w Regionie - zaznacza Maciej Stryjecki, prezes zarządu BETI.

Polska Prezydencja ma zamiar kontynuować to, co wypracowała Estonia. Działania mają być koordynowane w trzech aspektach: zaostrzenie wymogów obowiązkowego raportowania nt. ubezpieczeń posiadanych przez statki pływające po Morzu Bałtyckim, nakładanie środków ograniczających na całe środowisko floty cieni, intensyfikacja kontaktów z państwami bandery; zwiększona obecność (patrole, inspekcje statków) i stopniowe zaostrzanie przepisów krajowych powinny być wykorzystywane jako skuteczne instrumenty odstraszania.

Zgodnie z zapisami Memorandum o ochronie podmorskiej infrastruktury krytycznej w regionie Morza Bałtyckiego, podpisanego przez członków RPMB w dniu 16 maja 2025 r. w Vihuli, powołana może zostać także nowa grupa ekspercka ds. bezpieczeństwa w tych obszarach.

Dno Bałtyku i inwestycje

Morze Bałtyckie to dziś jeden z najbardziej dynamicznie rozwijających się obszarów, kluczowych dla bezpieczeństwa energetycznego, transformacji gospodarczej oraz ochrony klimatu.

Zbigniew Canowiecki, Prezydent Pracodawców Pomorza zwracał uwagę na fakt,  iż na dnie Bałtyku zalega mnóstwo broni chemicznej, która może stanowić zagrożenie dla środowiska oraz ludzi oraz że bez narodowego armatora, pozbycie się jej, jest niemożliwe.

Ewa Kruchelska, wiceprzewodnicząca CRIST SA powiedziała, że stocznia jest gotowa do budowy całej niezbędnej floty instalacyjnej tzw. WTIV (Wind Turbine Installation Vessel) i stocznia wielokrotnie próbowała rozmów na szczeblu centralnym, jednak bez skutku. Celem jest stworzenie floty operującej w całym basenie Morza Bałtyckiego, obsługującej inwestycje krajowe, ale też międzynarodowych graczy. To będzie regionalny zasób infrastrukturalny dla zielonej transformacji Europy Północnej.

Obecnie trwają też prace projektowe nad rurociągiem, który pozwoli przesyłać zielony wodór wytwarzany w północnej Finlandii do całej Europy Środkowej. Dla polskiego wybrzeża Bałtyku niezmiernie ważna jest również poprawa jakości wód morskich i usunięcie z dna pozostałości broni chemicznej i ropopochodnych.

• Broń chemiczna, ropa z zatopionych pod koniec II wojny światowej statków stanowi wielkie zagrożenie katastrofą ekologiczną dla całego Morza Bałtyckiego. Sami nie poradzimy sobie z tym problemem. Międzynarodowa współpraca jest niezbędna – mówił Mieczysław Struk. 

Agata Święcka, naczelnik z Wydziału Morskiej Energetyki Wiatrowej Ministerstwa Klimatu i Środowiska podkreśliła, że wiele potrzebnych elementów do budowy bezemisyjnego zaplecza energetycznego dla Polski pochodzi od krajowych kontrahentów. Zwróciła także uwagę na poruszony wcześniej wątek transferu energii z północy na Śląsk. - Ta energia zasili cały kraj, nie tylko Śląsk - stwierdziła.

• Polska północna staje się miejscem olbrzymich inwestycji energetycznych, szczególnie z Krajowego Planu Odbudowy. Port instalacyjny w Gdańsku, port instalacyjny w Świnoujściu na zachodnim Pomorzu, porty serwisowe w Darłowie, Kołobrzegu, Łebie czy Ustce, to są olbrzymie inwestycje - stwierdził minister Jacek Karnowski.

Prezydencja idzie w parze właśnie z inwestycjami. Przez ten rok Polska ma możliwość nie tylko pokazać, że staje się niezwykle istotnym graczem w kontekście bezpieczeństwa energetycznego całego basenu Morza Śródziemnego, ale też ma realny wpływ na transformację energetyczną Europy.

• Orlen przeznaczy na inwestycje ok. 380 mld zł w ciągu 10 lat, w większości są to inwestycje związane z dekarbonizacją a istotna cześć dotyczy ogółem szeroko rozumianego Regionu Morza Bałtyckiego, nie tylko Polski. Dekarbonizacja to ochrona środowiska i oszczędność pieniędzy – podkreślił Paweł Olechnowicz, doradca Prezesa Zarządu Spółki, Partnera spotkania.

Bezpieczeństwo regionu

Polska Prezydencja ma w równym stopniu skupić się na energii, jak i na obronności. Polska Prezydencja to okazja, aby wspólne działania nadmorskich województw w istotny sposób wzmocniły pozycję Polski w regionie Bałtyku. To także możliwość realizacji ambitnych celów w zakresie zrównoważonego rozwoju, bezpieczeństwa oraz zielonej transformacji.

Czasy są bardzo niepewne, a to oznacza wiele wyzwań - zarówno geopolitycznych, jak i klimatycznych.

• Dziś kształtuje się nowa architektura bezpieczeństwa energetycznego regionu - zauważa prezes BETI.

Wielokrotnie podkreślano, że polska Prezydencja to nie tylko okazja dla nas, ale też konieczność kontynuowania współpracy w oparciu o dokonania poprzedników. Wśród głównych i długoterminowych priorytetów Rady Państw Morza Bałtyckiego są: bezpieczny i stabilny region, zrównoważony i prosperujący region oraz tożsamość regionalna. Jako że wszystkie państwa wchodzące w skład RPMB należą do NATO, podkreślano, że bezpieczeństwo energetyczne jest ważne, ale to w kontekście toczącego się konfliktu w Ukrainie również. Wskazywano na działania rosyjskie w obrębie Bałtyku - jak zakłócane sygnały GPS - i jednoznacznie zaznaczono, że jesteśmy w trakcie wojny hybrydowej.

Uczestnicy spotkania doszli również do wspólnego zdania co do Bałtyckiej Linii Obrony czy Tarczy Wschód. Rada Państw Morza Bałtyckiego może bowiem stać się platformą do walki o środki z Unii Europejskiej na te właśnie rozwiązania.

• Mamy ponad 300 km granicy z Obwodem Królewieckim. I dla nas, dla Warmii i Mazur szczególnie istotne jest właśnie bezpieczeństwo militarne – zaznaczyła Katarzyna Sobiech, wicemarszałek województwa warmińsko-mazurskiego.
• Wojna w Ukrainie, nasilone działania hybrydowe i dezinformacyjne szczególnie dotkliwie dotykają regionu Morza Bałtyckiego - zauważa Maciej Stryjecki. - Wymagają też kompleksowej odpowiedzi wykraczającej poza tradycyjne rozumienie bezpieczeństwa. Polska Prezydencja powinna wykorzystać struktury RPMB do koordynacji działań w obszarze ochrony infrastruktury krytycznej w regionie oraz przeciwdziałania tzw. flocie cieni.

Forum Strategii Unii Europejskiej dla Regionu Morza Bałtyckiego

Spotkanie konsultacyjne było istotne także z punktu widzenia przygotowywanego programu Forum Strategii Unii Europejskiej dla Regionu Morza Bałtyckiego, które w dniach 29-30 października 2025r. odbędzie się w Polsce, w Sopocie. Województwo pomorskie będzie gospodarzem wydarzenia, które przygotowuje wraz z Ministerstwem Spraw Zagranicznych RP i Radą Państw Morza Bałtyckiego.

Forum EUSBSR, które zgromadzi ponad 600 uczestników z różnych sektorów, jest kluczowym wydarzeniem umożliwiającym wspólne podejmowanie wyzwań i realizację strategicznych celów regionu Morza Bałtyckiego. W obliczu rosnącej niepewności w Europie i na świecie to spotkanie nabiera szczególnego znaczenia, ponieważ pozwala budować stabilność i odporność regionu poprzez współpracę i integrację.

Rejestracja na wydarzenie jest dostępna pod linkiem: https://eusbsr.eu/annual-forum/registration/

Fot. Jacek Sowa – Kancelaria Marszałka Województwa, UMWP

Partner spotkania"Polska Prezydencja w Radzie Państw Morza Bałtyckiego – spotkanie konsultacyjne przed Forum Strategii UE dla Regionu Państw Morza Bałtyckiego"